Verslaving is een chronische hersenziekte die ontstaat doordat een gebruiker het effect van een specifieke handeling of een bepaald middel prettig vindt. Bij het ontstaan van een verslaving spelen verschillende hersengebieden een voorname rol. Het beloningscentrum is een van die gebieden in het brein. De neurotransmitter dopamine komt vrij bij het uitvoeren van een handeling of het gebruik van een bepaald middel. Omdat deze overdrachtsstof het beloningscentrum in de hersenen activeert, zorgt dit voor een aangenaam gevoel. Doordat die dit gevoel steeds weer en steeds vaker wil ervaren, raakt een gebruiker bijvoorbeeld verslaafd aan alcohol, GHB, 3-MMC, cocaïne, gamen, gokken of seks.
Hoe werkt het brein bij verslaving?
De neocortex (nieuwe hersenen) zorgt voor de regulatie tussen ratio aan de ene kant en verlangens aan de andere kant. Een deel van de neocortex heeft tot taak de conflicten tussen verlangens (verlangen naar het effect en de roes van een bepaald middel) enerzijds en rationele overwegingen (ik moet morgen werken) anderzijds in goede banen te leiden. De middenhersenen zullen willen toegeven aan dit verlangen. De nieuwe hersenen willen dit voorkomen. Bij mensen die afhankelijk zijn functioneert de neocortex minder goed. Door een verslaving kan dit hersengebied steeds minder goed functioneren. Regelmatig gebruik van een bepaald middel of het veelvuldig verrichten van een bepaalde handeling, veroorzaakt een permanente verandering in het brein. Externe prikkels – zoals vrienden of locaties – kunnen de hunkering aanwakkeren naar een bepaald middel of bepaalde handeling. Zelfs bij mensen die al maanden clean zijn.
Waarom raakt de ene persoon wel verslaafd en de andere niet?
Het is afhankelijk van allerlei factoren of je wel of geen verslaving ontwikkelt:
- Verschillende persoonlijke eigenschappen en problemen dragen bij aan het ontwikkelen van een verslaving;
- Erfelijkheid: wanneer iemand binnen een familie verslavingsproblematiek heeft, is de kans groot dat een of meerdere familieleden ook een verslaving ontwikkelen;
- Eigenschappen van een middel. Bepaalde drugs, alcohol, pijnstillers of medicijnen zijn verslavender dan andere soorten. Crack, cocaïne, methamfetamine (meth), heroïne en tabak behoren tot de meest verslavende middelen;
- Ook de omgeving speelt een rol bij het ontwikkelen van een verslaving. Als iemand veel stress ervaart of bij weinig mensen terecht kan, kan dit een rol spelen bij het ontstaan van een verslaving.
Hoe kun je van een verslaving herstellen?
Van een verslaving afkomen is niet gemakkelijk. Het is voor een persoon die verslaafd is misschien wel de moeilijkste stap om te erkennen dat die een probleem heeft. Of het nu gaat om alcoholverslaving, drugsverslaving, seksverslaving, gokverslaving of gameverslaving; er is hulp beschikbaar. Een in verslavingszorg gespecialiseerde GGZ-instelling biedt ondersteuning bij allerlei soorten verslavingen. Samen met de cliënt, zijn naasten en een team van specialisten, wordt bepaald welk herstelprogramma het meest geschikt is. De herstelprogramma’s variëren van het 12-stappen programma en klinische behandeling tot ambulante behandeling. De beste manier om een verslaving te behandelen, is afhankelijk van het soort verslaving en de ernst daarvan. Omdat de verslavende stof uit het lichaam moet bij een middelenverslaving, is het meestal verstandig eerst de lichamelijke afhankelijkheid te behandelen met detoxificatie. Dat is bijvoorbeeld zo bij verslavende pijnstillers, alcohol, cocaïne, GHB, lachgas en 3-MMC.
Belangrijke kanttekening is dat een verslaving regelmatig voorkomt in combinatie met psychische problemen, zoals depressie, angstklachten en ADHD. Als daar sprake van is, is het belangrijk ook deze klachten te behandelen. Soms hebben bepaalde psychische klachten bijgedragen aan het ontstaan van de verslaving. Vice versa kan een verslaving ook psyc